Roman mı Çingene mi? 06/4/2007

Ben bir Çingeneyim" diyerek yola çıktık. Pek çokları için sıradan bir şey bu. Örneğin bir Alman için "Ben bir Almanım" demek herkesin bildiğini tekrarlamaktan baska bir anlam taşımayacaktır. Ama söz konusu olan bizim toplumumuz olduğunda işin rengi büsbütün değişiyor. Bir Çingenenin "Ben Bir Çingeneyim" diyebilmesi sıradan bir şey değil başlı başına büyük bir kahramanlıktır. "Ben bir Çingeneyim" diyebilenler gerçek kahramanlardır. Bu yazı işte bu kahramanlara adanmıştır.

Insanlarımız dünyanın her yerinde yaşıyor. Pek çok açıdan farklılık göstermesine rağmen Çingene toplumunun tüm üyeleri atalarının göçebe zanaatçı kültürlerden gelmesinde birleşirler. Hepimizin ataları, köylerde ya da şehirlerde elek, sepet, metal işleme gibi zanaat ürünlerini satarak göçebe bir yasam sürdürüyorlardi. Zamanla toplumumuzun bazı üyeleri yerleşik hayata geçtiler. Ama özünde hepimiz çadırdan geliyoruz. Mazimizde bitmek bilmeyen zorlu yollar vardır.

Bugün geldiğimiz noktada bir türlü anlaşamıyoruz aramızda. Bizim adımız ne? Biz Roman mıyız, Abdal mıyız, Elekçi miyiz, Posa mıyız? Yoksa Çingene miyiz? İnsanlarımız yılların biriktirdiği özgüven yetersizliği ve eziklik yüzünden "Çingeneyim" diyemedikleri gibi "Çingeneyim" diyenleri de ayıplıyorlar. İnsanlarımız "Çingeneyim" diyemiyor ama kendisinden daha yoksul kardeşlerini, aşağı mahallede oturanları ya da öfkelendiği herhangi birisini "Çingene" sözcüğünü bir hakaret gibi kullanarak asağılayabiliyor. Bir Çingenenin bir başkasına "Pis Çingene" diye hakaret edebilmesi ne kadar acı bir şeydir. Ne yazık ki hergün karşılaşıyoruz bu durumlarla.

Roman, Abdal, Elekçi gibi sözcükler; Türkiye genelinde "Çingene" ile anlatılmak istenen şeyin yerel ağızlardaki ifadesi olarak kullanılıyor. İnsanlarımız zaman zaman bu sözcüklerin arkasına saklanarak kendilerini korumaya çalışıyorlar. Ne büyük bir yanılgı! Sanki ben Çingene değilim Romanım, ben Çingene değilim Poşayım, ben Çingene degilim Abdalım dediğinizde; Çingene sözcüğüne olumsuz anlamlar yükleyen şahısların fikri değişiyor. Sanki Çingeneyim dediğinizde sizi asağılayanlar Romanım dediğinizde saygı duymaya başlıyor. Sanki Çingeneyim dediğinizde size iş vermeyenler Romanım dediğinizde iş veriyor. Bu büyük bir yanılgıdır. Kendini kandırmadır. Kimseye faydası olmaz.

Bazı başkaları ise kendilerini korumak için ulusal ya da dini değerlerin arkasına saklanmayı tercih ediyorlar. Bunlar ben Çingene değilim "Türk Vatandaşıyım" ya da ben Çingene değilim" Müslümanım" diyenler. Bu sekilde davrananlar amaçlarına ulasamadıkları gibi bir yandan da kendilerini asağılamış oluyorlar. "Ben Çingene degilim Türk vatandaşıyım" demek Çingeneler Türk vatandaşı olamaz demektir. "Ben Çingene değilim Müslümanım" demek Çingeneler Müslüman olamaz demektir. Bunlar komik seyler. Elbetteki herhangi bir dine mensup Çingeneler olabileceği gibi Müslüman Çingeneler de vardır. Türkiye Çingeneleri Türk vatandaşıdırlar. Geçmişte ülkenin karşı karşıya kaldığı zor günlerde gösterdikleri davranışlarla samimi yurtseverler olduklarını da kanıtlamışlardır. Sosyal kökeni Çingene olan bir insan Alman, Fransız ya da Türk ulusuna ait olabilir. Ulusal ya da dini değerlerin arkasına saklanmak çok yanlış bir tavır olduğu gibi bu değerlerinde yıpratılmasına neden olacaktır.

Nedir bu işin doğrusu peki? Cesur olmak lazım. Evet, ne yazık ki adımız bir hakaret sözcüğüne dönüşmüs. İnsanlar "Çingene" sözcüğünü bir küfür gibi kullanıyor. Ama bu noktada çözüm adımızı değiştirmek değildir. Çözüm aslanlar gibi adına sahip çıkmak adını temizlemek, herkese Çingenelerin iyi insanlar olduklarını kanıtlamaktır. Elbetteki bu zor yoldur.

Zor yollarda mücadele etmek kahramanların işidir. Herkes kahraman olamaz. Ama bir kez zor görevler kahramanlar tarafindan başarıldı mı herkes onların peşinden gitmeye baslar. Gerçekler yavaş ama sağlıklı bir biçimde toplum tarafından kabullenilir.

Öyleyse ne yapmalı? Öyleyse bütün dünyaya Çingenelerin insanlık ailesinin saygın bir parçası olduğunu kanıtlamalı. Öyleyse kendi kültürümüzü içinde yasadığımız ülkenin kültürüne rağmen değil ama onunla birlikte, onun bir parçası olarak gelistirmeli. Öyleyse ne yapmalı; gerektiğinde göğsümüzü gere gere, başımızı dik tutarak, tebessüm etmeden, ezilmeden, ciddiyetle "Ben bir Çingeneyim" diyebilmeli.

Göreceksiniz hersey daha güzel olacak. Peki simdi siz söyleyin bakalım? Var mısınız kahraman olmaya.